Gisteravond zaten we thuis op de bank, ieder met een laptop op schoot in afwachting van de resultaten van Het Referendum. Een referendum dat ad hoc was afgeroepen nadat onderhandelingen met de Eurogroep op niets uitliepen. Een omstreden referendum ook. Sommigen noemden het een akte van onvermogen voor Tsipras en zijn partij Syriza: “We durven geen beslissing te nemen dus laten we het maar aan het volk.”
Europa liet direct weten dat een NEE op het referendum zou leiden tot een ‘Grexit’, het verstoten van Griekenland uit de eurozone. Dat dreigement werd kracht bijgezet door het stopzetten van ECB steun aan de Griekse banken.
Gepensioneerde man krijgt geen geld.
Vanaf maandag waren het dus lange rijen voor de geldautomaten om maximaal 60 euro per dag op te nemen. Dat zou die onwillige Grieken wel leren wie hier de baas is. Ook op alle commerciële televisiekanalen werden de afgelopen week doorlopend doomsday spotjes getoond over het Griekenland na een NEE uitkomst. Het volk moest bang worden gemaakt. Dat NEE stemmen direct zou leiden tot rampspoed en ondergang.
Omdat ik geen Grieks paspoort heb mag ik hier niet stemmen. Wat ik zelf gestemd zou hebben ? Ik weet het niet. Ik vermoed dat ik te laf zou zijn geweest om NEE te stemmen. Misschien zou ik gewoon niet zijn gegaan, nóg laffer is niet mogelijk. Misschien zou ik JA hebben gestemd. Om op korte termijn respijt te hebben, in de hoop dat Europa in de tussentijd ziet dat het zo niet verder kan. Dat er niks meer te korten valt. Gelukkig hoefde ik die beslissing niet te nemen. Het Griekse volk heeft gesproken. Een dikke meerderheid heeft de hakken in het zand gezet. Tot hier en niet verder. Diep respect, ik kan niet anders zeggen.
Wat kan de conclusie zijn van het Griekse NEE ? In ieder geval laat het zien dat heel erg veel mensen hier in Griekenland botweg niets meer te verliezen hebben. Zij hopen dat hun NEE een duidelijk bericht stuurt naar Europa. Dat er nog eens heel goed gekeken moet worden of we wel op de goede weg zijn. Of zit Griekenland na twee jaar met 500 miljard schuld en 50% werkloosheid ? Want BTW verhoging op hotels, is dat wel heel erg slim voor een land dat afhankelijk is van toerisme ? Nog meer korten op pensioenen die al 40% gekort zijn, is dat wel eerlijk ? Zijn de kleine pensioentrekkers de schuldigen in deze crisis ? Moeten zij daarom boeten ?
Die schuldvraag zal in de komende dagen meer en meer naar boven komen vermoed ik. Uiteindelijk zal het fiasco van de Griekse bailout betaald moeten worden. Hetzij door een herstructurering van de staatsschuld, hetzij door een ‘Grexit’ waarbij Griekenland failliet gaat en 300 miljard zuurverdiende Europese belastingcentjes in rook opgaan. Er zullen schuldigen worden gezocht. Maar waarom wachten ? Het lijkt me een prima idee om die schuldigen nu alvast aan te wijzen. Ik vermoed dat mijn Griekse schoonvader daar niet tussen zal zijn. Tot aan zijn zeventigste gewerkt als kapitein op de grote vaart heeft hij nu een pensioentje. Het was om te beginnen al geen vetpot, maar na alle kortingen is er nu nog nauwelijks iets van overgebleven. Hij heeft geen verborgen vermogen op een Zwitserse bankrekening. Geen dikke auto in de garage. De flat in Athene waar ze altijd gewoond hebben zijn ze min of meer ontvlucht door verregaande verpaupering en criminaliteit in de buurt. Als je op een morgen je huis niet uitkan omdat er een bewusteloze Rus liggend in zijn eigen urine de deur blokkeert dan wordt het je toch teveel. Ze wonen nu in een klein zomerhuisje en proberen er het beste van te maken. Het huis in het centrum is aan de straatstenen nog niet kwijt te raken, maar er moet wel belasting over betaald worden natuurlijk. Soms klaagt hij over de hoge waterrekening van zijn moestuintje. Over de dure supermarkt prijzen. Maar over het algemeen blijft hij toch altijd positief.
Heeft hij het gedaan ? Ik denk het niet. Waarom krijgt hij dan de rekening gepresenteerd ? Hoe is het sowieso in zijn werk gegaan, die Europese bailout ? In 2009 had Griekenland een dikke 100 miljard staatsschuld aan private bankiers. Opgebouwd door corruptie en wanbeleid van voorgaande regeringen. De Griekse politiek was in die tijd altijd een één-tweetje tussen ND (de partij van Samaras) en PASOK. Verkiezingen waren altijd het kiezen tussen twee kwaden. Met het verslechteren van de situatie verdween langzaam maar zeker ook de steun voor die partijen en kon dit jaar eindelijk Syriza het roer overnemen. Maar ik loop vooruit op de zaak. Het is 2010 en Griekenland kan de rente op de schulden niet meer betalen. Wie is er schuldig aan die schulden ? Ik vermoed dat daar meerdere schuldigen zijn. Ten eerste Goldman Sachs, die Griekenland middels duistere boekhoud trucjes de Eurozone in geloodst heeft. Zij, en andere grote banken, waren er zeer bij gebaat dat Griekenland in de Eurozone zou komen. Het lidmaatschap daarvan betekende dat zonder enig risico nog meer miljarden aan Griekenland konden worden geleend. Mocht het verkeerd gaan dan zouden de banken hun geld van de Europese belastingbetaler terugkrijgen. En zo geschiedde. Toen Griekenland de leningen niet meer kon onderhouden werd er door Europa een bailout plan opgesteld. Allereerst werden de Duitse, Franse en Nederlandse banken terugbetaald. Met rente en extra bonussen voor de vervroegde aflossing. Dat zijn inderdaad dezelfde banken die nu record winsten presenteren.
De Griekse staatsschuld is nu een schuld aan de Europese belastingbetaler. Over die schuld (die ineens een stuk meer dan 100 miljard was) werd een mooi rentepercentage vastgesteld. En Griekenland kreeg allerlei maatregelen uit te voeren. Het korten van de pensioenen was daar de eerste van. Verhogen van de belastingen. Instellen van nieuwe belastingen. Etc etc etc. Alles om ervoor te zorgen dat de Griekse regering zijn uitgaven verlaagde en zijn inkomsten verhoogde. Op zich een strak plan, maar op mysterieuze wijze heeft het niet gewerkt. Deel 1 van het plan heeft prima gewerkt, de Europese banken zijn er met mooie winsten uitgesprongen. Deel 2 van het plan, het opschonen van het Griekse huishoudboekje, heeft bepaald niet gewerkt. De staatsschuld is nu inmiddels opgelopen tot het drievoudige van wat het was, de Griekse economie en daarmee het bruto nationaal product is compleet ingestort. Eenderde van de werkzame bevolking zit thuis zonder enige vorm van uitkering. De gaarkeukens in de grote steden maken overuren. Was de schuldenlast in 2010 onhoudbaar, in 2015 is ‘onhoudbaar’ een term waar met melancholie aan wordt teruggedacht.
Hoe kan dat ? Dat lijkt me simpel. Europa heeft via een Griekse omweg wanbeleid van het bankwezen beloond. In plaats van een schuldvraag (‘Hoe kon het dat jullie miljarden bleven uitlenen terwijl het duidelijk was dat deze leningen nooit terugbetaald konden worden ?’) kregen zij een warme handdruk. Vervolgens werden er keer op keer miljarden overgemaakt aan een corrupte regering die zelf schuldig was aan het veroorzaken van het probleem. Jaar op jaar werd er geen resultaat geboekt. Dat laten de grafieken duidelijk zien. Echter, als een onhoudbare trein met oogkleppen werd doorgegaan op de ingeslagen weg. Met de vingers in de oren werd negatieve berichtgeving over de Griekse Kwestie genegeerd. Nog meer miljarden om de rente op de lopende (en dus steeds oplopende) leningen te kunnen betalen. En uiteindelijk was het de Griekse bevolking zelf die in januari 2015 aan de noodrem trok met de verkiezing van Syriza. Een partij die beloofde in Griekenland te doen wat werkelijk nodig is om volwaardig lid te worden van de Eurozone. Iets dat al een tiental jaren geleden had moeten gebeuren. Het aanpakken van de diepgewortelde corruptie in dit land. Het aanpakken van het uitgebreide zwart geld circuit. Het onderzoeken van (naar verluidt) miljarden Griekse euros op Zwitserse bankrekeningen. Etc etc etc.
Toen Syriza aan de macht kwam had ik daar gemengde gevoelens over. Ik ben van nature niet zo’n linkse rakker. Maar als enig alternatief voor de bestaande partijen die zelf deel van het probleem waren en bovendien corrupt tot op het bot, gaf ik ze het voordeel van de twijfel. Ik heb nog steeds twijfels. Zowel Tsipras als Varoufakis zijn denk ik geschoolde academici, maar zeker geen politici. En dat is gebleken. Ze hebben gedurende de laatste onderhandelingen met de Eurozone ministers het vooroordeel van ‘De Onbetrouwbare Griek’ in marmer op het Brusselse parlement gebeiteld. En dat is jammer. Ook ben ik van mening dat ze in de afgelopen vijf maanden veel te veel bezig zijn geweest met hun kruistocht tegen de gevestigde orde in Europa. Beter hadden ze tenminste een begin kunnen maken met een kruistocht tegen corruptie, belastingontduiking en de schuldvraag van de crisis. Dat is niet gebeurd, en dat is jammer.
Maar het referendum is afgesloten. Het Griekse volk heeft voor een tweede keer aan de noodrem getrokken. Met de voeten aan de afbrokkelende rand van de afgrond hebben ze toch de moed getoond om NEE te zeggen. Daarmee hebben ze tevens hun steun uitgesproken aan Tsipras om alsnog te proberen een werkelijke oplossing voor de Griekse Kwestie te zoeken. Ik kan niet anders dan hen daarin steunen. Met een zeker gevoel van trots.
Zojuist lees ik dat zowel Samaras (oppositie leider van ND) en Varoufakis (Syriza Enfant Terrible van Financiën) zijn opgestapt. Dat eerste is nog de beste uitkomst van het referendum. Het tweede is een logische uitkomst van het referendum. Je kunt je gesprekspartners niet beschuldigen van terrorisme en dan nog een goede deal verwachten. Het is dus te hopen dat Tsipras een rustige, saaie politicus aanwijst als Minister van Financiën.
Lijkt me een prima nieuwe baan voor Dijsselbloem. Dan kan hij van heel dichtbij de resultaten van zijn beleid toetsen.
Hans
(Update: Zojuist lees ik dat van diverse kanten aan de stoelpoten van Dhr.Dijsselbloem wordt gezaagd. Zou 1 + 1 dan toch 2 zijn ?)
3 Responses to Griekenland zegt NEE. Respect !